En dan sta je er ineens alleen voor: ‘alleenstaand ouderschap kan ook een verademing zijn’

Lykele Muus (1987) is schrijver en acteur voor theater, film en televisie. Hij speelde onder andere in “Dertigers” en “Vliegende Hollanders”. Hij schreef de veelgeprezen romans “Eland” en “We doen wat we kunnen”. In het boek “Zo kan het dus ook” vertelt hij met humor en optimisme over zijn bestaan als alleenstaande vader.

Lykele is een van de miljoen alleenstaande ouders in Nederland. Hij miste boeken over single ouderschap, dus schreef hij er zelf maar een. Zijn boek “Zo kan het dus ook” werd een persoonlijk verhaal, verweven met interviews met bekende ouders die het alleen doen. De helft van de week woont hij alleen, de andere helft met zijn zevenjarige dochter. Met humor en optimisme laat hij in dit boek zien hoe je verdriet omzet in kracht, hoe je orde schept in de chaos en hoe het alleenstaand ouderschap een verademing kan zijn.

Aan de hand van persoonlijke verhalen en interviews met andere alleenstaande ouders beschrijft Muus hoe je een weg kunt vinden naar een nieuw leven met meer rust in je hoofd, meer ruimte in je sociale agenda en meer aandacht voor jezelf én je kinderen.

Het boek gaat over alles wat er te overwinnen valt als je alleen verder moet.

Met natte wangen

Met natte wangen en een droge keel zei ik tegen de moeder van mijn dochter: ‘Dan moeten we er maar mee stoppen’. Een paar honderd meter verderop zat Nine in de kleuterklas. We hadden er alles aan gedaan om ons kaartenhuis weer op te bouwen, maar onze relatie was niet meer te redden.

Mijn eigen ouders, zelf gescheiden, vonden het nieuws dat we uit elkaar gingen verschrikkelijk. Ze hadden zo gehoopt dat deze ellende ons bespaard zou blijven. Mijn vrienden vonden het zielig dat onze relatie was ‘mislukt’ en hadden medelijden met Nine. En iedereen wilde weten hoe we dit aan gingen pakken, wat we haar zouden vertellen, hoe ons leven eruit zou gaan zien. Maar wij hadden zelf nog geen idee. We wisten alleen dat we eerst een huis voor mij moesten vinden en dat het tot die tijd thuis zou blijven zoals het was.

Als alleenstaande een huis in Amsterdam vinden bleek moeilijker dan op blote voeten de Mount Everest beklimmen. Ik had nog nooit op mezelf gewoond en vond het idee eerder angstaanjagend dan bevrijdend. Op de dagen dat ik met Nine was voelde ik me bekeken, alsof alles en iedereen ineens medelijden met me had. En ondertussen zag ik de donkere wolken van de dreigende eenzaamheid steeds dichterbij komen. Ik snakte naar verlichtend advies en positieve voorbeelden.

In veel hoofden is de ideale relatie nog steeds mannetje-vrouw­tje-tot-de-dood-hen-scheidt

Het onheilspellende alleenstaande ouderschap

Toen ik me in dat onheilspellende alleenstaande ouderschap begon te verdiepen, verbaasde het me dat er zo weinig over is geschreven, terwijl deze levensvorm toch steeds vaker voorkomt. Volgens cijfers van het CBS komt het aantal alleenstaande ouders dit jaar boven het miljoen. We worden steeds individueler en relaties duren minder lang, maar in veel hoofden, aanvankelijk ook in het mijne, is de ideale relatie nog steeds mannetje-vrouwtje-tot-de-dood-hen-scheidt. Terwijl er ook uit andere gezinsvormen veel, of misschien wel méér, geluk valt te halen.

Nadat ik eindelijk een nieuwe woning voor mezelf en Nine had gevonden, en daar in de beginjaren met vallen en opstaan een nieuwe koers begon te vinden, besloot ik een boek te schrijven dat ik zelf had kunnen gebruiken toen ik alleenstaand ouder werd. Het boek dat de scheiding van mijn ouders soepeler had kunnen maken, en de nasleep minder pijnlijk. Een boek dat op een positieve manier gehakt maakt van het idee dat scheiden gelijk staat aan mislukken, een boek dat laat zien waarom co-­ouderschap ook een verademing kan zijn.

Ik besloot te schrijven over alles waar ik tegenaan liep en over de ontdekkingen die ik deed. Over de wederopbouw, de agenda, de vakanties, over opvoeding en liefde. Het werd het verhaal van een single vader met één kind, die de zorg deelt met zijn ex.

Maar de alleenstaande ouder kent vele gedaantes. Daarom interviewde ik ook andere, bekende alleenstaande ouders. Ik vroeg ze hoe zij hun leven vormgeven. Openhartig vertelden ze me hun ideeën over alle facetten van het alleenstaand ouderschap. En hoe verschillend hun antwoorden ook waren, uiteindelijk delen we dezelfde positieve conclusie: zo kan het dus ook.

‘Kinderen hebben meer aan een goede scheiding dan aan een slecht huwelijk’
Kluun (56), schrijver en columnist

Onze therapeut zei dat kinderen meer hebben aan een goede scheiding dan aan een slecht huwelijk.

,,Ik heb drie dochters van 12, 16 en 22 jaar. Mijn oudste verloor haar moeder toen ze drie was. Ik had toen een verhouding met een andere vrouw. Een klein jaar na de dood van mijn eerste vrouw werden we officieel een stel. We zijn tien jaar samen geweest en kregen er twee dochters bij. Ook mijn oudste beschouwt haar echt als haar moeder. Na de scheiding is hun band gebleven, ik wilde niet dat zij voor de tweede keer een moeder zou verliezen. Mijn oudste woont nu op zichzelf, de jongsten pendelen tussen mij en mijn ex.

We zijn een jaar in relatietherapie geweest, ook na de scheiding gingen we daarmee door om af te stemmen hoe we met de kinderen zouden omgaan. Onze therapeut Jan zei dat kinderen meer hebben aan een goede scheiding dan aan een slecht huwelijk. We zijn nu acht jaar uit elkaar. We hebben een vast schema, maar proberen flexibel te zijn. Ik ben iemand die snel switcht, mijn ex houdt van structuur. Om gedoe te voorkomen hebben we een convenant van 45 pagina’s opgesteld. Mijn nieuwe vriendin moet daar om lachen, die heeft met háár ex niets vastgelegd, maar voor ons werkt het. Toen onze kinderen jong waren vond ik het lastiger om de hele dag voor ze te zorgen. Maar nu ze ouder zijn mis ik hun aanwezigheid op de dagen dat ze bij hun moeder zijn. Ik heb gemerkt dat de stereotiepe man-vrouwverschillen na de scheiding zijn vergroot. Nu hebben mijn dochters te maken met een mannen- en een vrouwenhuishouden.’’

‘Ik voelde me schuldig dat mijn zoon moet pendelen’
Yora Rienstra (39), cabaretier

Als ik kijk naar mijn generatie, zie ik meer stellen die scheiden omdat ze voor hun eigen geluk kiezen.

,,Met de moeder van mijn oudste zoon van 8 heb ik co-ouderschap. Mijn ex en ik zien elkaar veel en gunnen elkaar alles; onze zoon mag beide levens helemaal meemaken. In het begin was het voor mij confronterend dat we ieder een nieuwe relatie hadden, maar door elkaars nieuwe situatie te accepteren hebben we ervoor gezorgd dat ons kind geen loyaliteitsprobleem kreeg. En nu is het voor hem vooral een verrijking. Kinderen willen hun ouders gelukkig zien en vinden het ergens ook leuk als je weer verliefd bent.

Ik vond de tijd voordat ik mijn nieuwe vriendin ontmoette en onze jongste zoon erbij kwam, pittiger. Als mijn zoon wegging moest ik een hele dag wennen. Dus ging ik vaak uit. Als ik ’s ochtends wakker werd, dacht ik: wat leid ik nou voor raar leven, met m’n moederfiets dronken door de stad?

Zeker in het begin heb ik me schuldig gevoeld dat mijn zoon heen en weer moet. Hij moet flexibel zijn, terwijl wij de keus maakten om uit elkaar te gaan. Een ander nadeel van co-ouderschap is natuurlijk dat ik hem mis. Soms is hij er niet op momenten die voor mij belangrijk zijn. Een voordeel is dat hij zowel van mij als van mijn ex veel aandacht krijgt. Ik deel mijn werk zo in dat ik niets hoef te doen als hij er is. Ik ben beschikbaarder dan veel ouders die bij elkaar zijn.

Als ik kijk naar mijn generatie, zie ik meer stellen die scheiden omdat ze voor hun eigen geluk kiezen. Terwijl de generatie van mijn ouders zegt: doe er alles aan om bij elkaar te blijven. Maar je leeft maar één keer.’’

‘Achteraf gezien had ik eerder om hulp moeten vragen’
Isa Hoes (1967), actrice en schrijver

Om hulp vragen heb ik nooit echt makkelijk gevonden, maar als alleenstaande ouder leer je dat het soms gewoon moet.

,,Toen mijn man Antonie overleed was mijn dochter 5 en mijn zoon 11. De eerste maanden bleven we samen thuis en zo zijn we vanzelf een beetje ons nieuwe leven in gegroeid.

Toen ik alleen kwam te staan moest ik ineens al het geld verdienen. Toneelspelen ging niet meer, al was dat altijd mijn droom en grootste inkomstenbron geweest. Ik wilde er voor mijn kinderen zijn en ben me gaan richten op televisiewerk dat ik tijdens schooluren kon doen. En ik ben gaan schrijven.

Ik merk dat ik mijn kinderen wil beschermen voor nieuw verdriet. Het gevoel dat ik het nu extra leuk moet maken is soms lastig. Om hulp vragen heb ik nooit echt makkelijk gevonden, maar als alleenstaande ouder leer je dat het soms gewoon moet. Ik had daar eerder mee moeten beginnen. Uiteindelijk begreep ik dat het ook leuk kan zijn om van mijn vrienden en andere gezinnen te leren. Nu bel ik soms vrienden die vader zijn als ik niet weet hoe ik als vrouw typische jongensproblemen moet aanpakken.

Als ik kon kiezen zou ik gaan voor een goed co-ouderschap. Dat mijn kinderen altijd aanwezig waren, was een rem op mijn eigen leven. Nu ze wat ouder zijn en ik weer wat meer vrijheid heb, merk ik dat ik die ruimte heb gemist.

Het blijft lastig dat ik alle bevestiging uit mezelf moet halen, maar het is soms ook best prettig dat ik geen man heb die aandacht nodig heeft. Ik kan aan mezelf denken en als ik ’s avonds in bed lig te schrijven, stel ik daar helemaal niemand mee teleur.’’

‘Mijn sociale leven moest ik inleveren’
Edwin Winkels (58), schrijver en journalist

Het ideale gezin betekent tegenwoordig voor iedereen iets anders.

,,Het ideale gezin betekent tegenwoordig voor iedereen iets anders. Wat voor jou goed werkt hangt af van je eigen leven, je karakter, dat van je kinderen en van hoe je eerdere relaties hebt ervaren. Ik ben in 1988 naar Spanje geëmigreerd, mijn zoon en dochter zijn hier geboren. Hun moeder overleed in 2002, toen zij 9 en 11 jaar waren. Mijn vrouw was altijd de strenge ouder en ik de toegeeflijke. Ik stond er nu in de opvoeding alleen voor. Mijn zoon was soms moeilijk, maar ik kon niet ineens in een strenge vader veranderen. Wat ik wel kon doen: mijn werktijden aanpassen en zo veel mogelijk thuis zijn. Daarvoor heb ik mijn sociale leven moeten inleveren, maar dat kon gewoon niet anders. Ik wilde mezelf nooit het verwijt maken dat ik er niet voor mijn kinderen ben geweest.

Het moeilijkste aan alleen je kinderen opvoeden vind ik, dat je in je eentje beslissingen moet nemen. Met z’n tweeën kun je dingen toetsen: tot hoe laat ze uit mogen gaan, bijvoorbeeld. Ik heb mijn kinderen heel veel losgelaten, maar stond soms lang te wikken en wegen. Aan de andere kant: het was soms makkelijker dat ik niet alles met een partner hoefde te overleggen. Conflicten over de opvoeding heb ik natuurlijk niet gehad.

Mijn kinderen wonen op z’n Spaans nog steeds bij mij.

Sinds 2017 heb ik een relatie met een Nederlandse vrouw. Zij heeft twee zoons en co- ouderschap met haar ex, week om week. Ik werk vooral in Spanje, maar ben nu ook een kwart van de tijd bij haar.’’

UPDATE 13 januari 2021

Op 13 januari 2021 had Lykele een radio-interview in het programma ‘Kunststof’ bij NPO Radio 1.

Hierin zegt hij onder meer:

Lykele Muus: ‘Door de scheiding werd ik een leuker mens en een leukere vader‘

Geen mislukte, maar een eindige relatie
Als alleenstaande ouder schrijft Lykele Muus openhartig over het co-ouderschap. Ook voert hij interviews met andere single ouders. Hij noemt het geen zelfhulpboek, maar een ervaringsgids die andere alleenstaande ouders kan inspireren.

Lykele: “Het boek gaat er vooral over dat ik heel erg opzag tegen de scheiding. Ik had nog nooit op mezelf gewoond. Ik vertel in mijn boek dat er in die grote stap, dat onbekende, ook vrijheid en positieve aspecten besloten liggen.

Mensen zeggen snel dat je relatie is mislukt en dat je gefaald hebt, en dat gevoel ga je ook overnemen. Maar onze relatie was niet mislukt, hij was gewoon eindig.”

Een vechtscheiding voorkomen
Door er een boek over te schrijven hoopt hij andere ouders helpen die een scheiding overwegen. Want als je te lang wacht kan het alsnog een vechtscheiding worden.: Als je uit elkaar gaan niet zo zwaar maakt, kan dat ervoor zorgen dat je er samen goed doorheen komt. Mijn eigen ouders zijn ook gescheiden. Dat was moeilijk en dat heeft mijn beeld ook bepaald.

Ik geloofde heel lang, heel stellig in de ware grote liefde, je leven lang bij één iemand blijven was ook mijn ideaal. Als het dan anders loopt ga je aan jezelf twijfelen. Maar ik ontdekte met vallen en opstaan dat het nieuwe leven juist ook veel positieve kanten had.

Ik werd een leuker mens en een leukere vader. Ik voelde me gelukkiger. Ik vond mezelf terug door alleen te wonen. Dit boek is bedoeld als steun, als troost voor al die single ouders.”

Een individualistische generatie
Als je kijkt naar de statistieken wordt er veel meer gescheiden dan dertig jaar geleden. Lykele verklaart dat vanuit zijn generatie: “Mijn generatie is individualistischer, we groeiden op in de jaren ’90 en 0 met een overdaad aan keuzemogelijkheden. Alles kon, alles mocht. We werden heel vrij gelaten. Dat heeft een ander soort mens gecreëerd. Flexibeler, meer open voor verandering. En inderdaad zullen wij minder vaak dertig, veertig jaar met één persoon samenblijven.”

De schrijver ontkent natuurlijk niet dat er ook schuld en schaamte bij een scheiding komt kijken: “Je wil een kind veiligheid en geborgenheid geven. Ook als je uit elkaar gaat. Dat is een zoektocht. Maar “Zo kan het dus ook” is wel een beetje mijn boeddhistische credo geworden.”

Link naar het radio interview

Zo kan het dus ook
Een nieuw leven als single ouder

Uitgeverij Muus (€ 19,99)
O.a. te koop bij bol.com

Vragen?

Wil je hier meer over weten? Of maak je graag meteen een afspraak met Jan (onze psycholoog, jurist, relatietherapeut, mediator en scheidingsspecialist), voor een gratis en vrijblijvend (persoonlijk of online) adviesgesprek?  Gebruik dan ons contactformulier of bel ons op 06 2128 0000. We helpen je graag!

Wil je meer over (relatie)therapie, mediation of scheiden lezen?
Schrijf je hieronder dan in voor onze Nieuwsbrief.  En blijf helemaal uptodate.

Schrijf je hier in voor onze Nieuwsbrief.